Probleemgedrag
Het gebeurt wel eens dat mensen mij om raad vragen wanneer hun ezel probleemgedrag vertoont. Het is opvallend dat het meestal dezelfde veel voorkomende problemen zijn. Ongewenst gedrag heeft altijd een oorzaak. Eén van de grootste oorzaken is een ongelukkige ezel. We denken dan vooral aan ezels die alleen staan of niet de nodige verzorging krijgen. Ook ezels die het slachtoffer werden van verwaarlozing en mishandeling kunnen levenslang getraumatiseerd zijn. Wat velen niet weten is dat ezels ook opgevoed moeten worden. Een opstandige ezel mogen we niet aan zijn lot overlaten. In dit geval heeft hij hulp nodig van iemand die het voor hem opneemt en hem begrijpt. Zorg ervoor dat hij niets tekort komt. Geef hem aandacht en genegenheid, maar laat hem vooral gewoon "ezel" zijn !
WAT VERSTAAN WE ONDER EEN EZEL OPVOEDEN?
Onze ezel moet respect hebben voor zijn baasje. Hij moet zijn grenzen leren kennen en aanvaarden dat jij altijd en overal de baas bent. Leer hem begrijpen wat mag of niet mag.. Zo loopt hij jou liefst niet omver, bijt hij geen vingers af en laat hij hem gewillig verzorgen! Ezels opvoeden doen we met veel geduld, wederzijds respect en vertrouwen. Een ezel opvoeden is bouwen aan een perfecte mens-ezel relatie. Hou er rekening mee dat elk ezeltje zijn karakter heeft. Deugniet, koppigaard, knuffelezel of werkezel, het zal de uwe maar wezen! Maar het liefst hebben we toch een brave ezel die het best kan vinden met een baasje die het goed meent met hem... Zo niet ben je eraan voor de moeite en is het zeker geen goed idee om een ezel te houden!
Meest voorkomende problemen
NIEUWE BAASJES, NIEUWE WETTEN...
Weinig ezeltjes blijven hun leven lang bij dezelfde eigenaar. Meermaals verhuizen ze naar een andere omgeving en andere baasjes. Omdat ezels gewoontedieren zijn en niet houden van veel veranderingen kan hun gedrag hierdoor veranderen. Het brave ezeltje dat te koop of ter adoptie stond, blijkt plots opstandig te zijn! Net zoals mensen moeten ezeltjes de tijd krijgen om zich aan te passen aan nieuwe leefomstandigheden. In de eerste plaats is dit het andere ezeltje dat hem zal gezelschap houden. De rangorde zal bepaald worden, dit kan wat tumult veroorzaken. Baasjes kunnen daar niet in tussen komen maar moeten die rangorde wel respecteren. In een geslaagde relatie baasje-ezel is wederzijds vertrouwen één van de belangrijkste factoren. Het zal een tijdje duren maar eens de ezel voelt dat je het goed met hem meent en de perfecte verzorging krijgt komt het zeker goed! De ervaring leerde mij dat het soms maanden kan duren vooraleer een ezel zich volledig aangepast heeft. Hier is begrip, geduld en liefde de oplossing voor alle problemen die zich hierdoor kunnen voordoen. Na een tijdje zal je merken dat alles op zijn plooi valt. Dan is het alleen nog genieten van zoveel mooie momenten met je ezel.
HENGSTGEDRAG
Als mensen praten over een opstandige ezel met streken weten we al genoeg! Dan staat er op de weide een eenzame, niet gecastreerde hengst. Meer dan één hengst? Ook dan kunnen ze onder mekaar heftig tekeer gaan! Wat niet wil zeggen dat er geen brave hengsten zijn. Toch is het beter en veiliger om een ezelhengst te castreren. Hij kan er alleen maar rustiger van worden! Het onnodig kweken met ezels is na de ingreep meteen ook opgelost. Hou vlak na de castratie de ezel nog een tijdje gescheiden van een ezelmerrie want hij kan zich nog voortplanten. Later is er absoluut geen risico meer en kan hij als brave ezel terug bij zijn soortgenoten.
Denk vooral niet dat de dag na de castratie het hengstgedrag al verleden tijd is. Het kan enkele weken, maanden duren vooraleer de ezel zich anders gaat gedragen. Ook hier is geduld een schone zaak! Castratie bij ezels kan op elke leeftijd gebeuren, ouder dan 30 jaar is het niet meer aan te raden.
BALKEN
Wie een ezel wil houden moet er rekening mee houden dat hij gaat balken! Soms kan dit wel zorgen voor geluidsoverlast vooral als het ook 's nachts gebeurt. Een ezel die geen gezelschap heeft van een soortgenoot zal zeker van zich laten horen. Heeft hij iets tekort; zijn gebalk zal er je attent op maken. Vaak balken ezels voor aandacht of om ons te begroeten. Merries worden om de drie à vier weken hengstig. Tijdens die periode zijn ze wispelturiger en gaan ze ook meer balken. Is er een ezelhengst in de buurt dan zal hij zeker haar gebalk beantwoorden. Ezels balken om mekaar uit te dagen. Op geluiden waar de ezel gevoelig voor is gaat hij vaak ook reageren. Elke ezel heeft zijn karakter, zo balkt de ene al meer dan de andere. In het voorjaar, als de natuur tot leven komt krijgt een ezel lentekriebels. In deze periode zal hij zeker meer gaan balken. Hier kan geen mens iets aan veranderen!
Waarom balkt een ezel ook 's nachts?
Omdat dit heel dikwijls zorgt voor wrevels bij de omwonenden krijg ik hieromtrent nogal wat vragen. Ezels slapen weinig of niet. Ze kunnen goed zien in het donker en hebben een heel scherp gehoor. Vanop een grote afstand kunnen ze geluiden waarnemen. Staan er meer ezels in de buurt dan zullen ze zeker antwoorden op hun gebalk. Floept er ergens een licht aan of is er beweging van een dier of mens; ook daar zullen ze op reageren. Heel dikwijls worden de relaties tussen buren hierdoor verzuurt. Veel ezeltjes worden hiervan het slachtoffer wanneer de eigenaar na vele ruzie's beslist om zijn dier te verkopen. Het is belangrijk dat men bij de aanschaf van een ezel hier rekening mee houdt.
BIJTEN
Hier komt het erop aan om je ezel ogenblikkelijk duidelijk te maken dat dit gedrag fout is. Van zodra hij zijn tanden in een lichaamsdeel of kledingstuk zet geef je
hem een flinke tik op de neus. Meestal bijten ezels om aandacht te krijgen. Elke vorm van positieve aandacht die hij krijgt tijdens of na het bijten krijgt is fout! probeer om niets te zeggen
want ook dat is aandacht geven. Gewoon die ene tik op het juiste moment moet volstaan om hem duidelijke te maken dat bijten niet mag. Geef nooit een tik achteraf, geeft geen enkel effect! Ezels
bijten naar mekaar om te spelen of te corrigeren maar zonder kwetsuren te veroorzaken. Dit is gewoon ezelgedrag. Daarom zullen ezels die alleen staan zonder soortgenoot vaker bijten naar ofwel de
baasjes, of naar andere dieren in hun omgeving. Bij niet gecastreerde hengsten komt het gedrag vaker voor. Word je gebeten en komt er bloed aan te pas, ontsmet de verwondingen. Raadpleeg een
dokter als er zwelling of ontsteking ontstaat. Het kan zijn dat er antibiotica nodig is om een infectie te bestrijden.
Het is raadzaam om altijd voorzichtig om te gaan met ezels die bijten. Ooit was ook ik een slachtoffer van een bijtgrage ezel, gelukkig zonder erge verwondingen. Vooral met kinderen is uiterste voorzichtigheid geboden! Leer hen om nooit hun hand door de omheining te steken. Op de kinderboerderij worden de kindjes op een kindvriendelijke manier gewaarschuwd want ezeltjes zien onze vingertjes wel eens als worteltjes!
HALSTEREN
Het lijkt de normaalste zaak van de wereld maar toch zijn er nog ezelbaasjes die problemen hebben met het halsteren. We hebben het vooral over ezels die het op een lopen zetten wanneer de halster wordt bovengehaald. Laat uw ezel eerst kennis maken met de halster. Eventjes ruiken, op de rug leggen enz... Beloon hem wanneer hij interesse toont! Probeer het met kleine stapjes die we langzaam opbouwen. Stel hem gerust met een knuffel. Herhaal dit ritueel regelmatig en je zal merken dat het vertrouwen groeit. Gebruik niet alleen de halster voor minder leuke momenten zoals het bezoek van de dierenarts, hoefsmid... Ideaal is een knuffel -sessie met de halster aan! Gaat je ezel ervandoor loop niet achter hem aan want dan wordt hij nog meer opgejaagd. Beloon hem als hij blijft staan. Met wat geduld komt het zeker goed... Op de onderstaande afbeeldingen zien we hoe gewillig Greetje zich laat halsteren. Nog een kleine tip: doe in het begin het riempje dat over het hoofd en de oren moet los. Veel ezeltjes vinden het minder leuk als de oren platgedrukt worden om de halster erover te schuiven.
Gaat ook jouw ezel lopen van zodra hij de halster ziet?
Hou de halster in je hand en blijf rustig naast de ezel stappen. Maak hem door je houding duidelijk dat jij hem wilt halsteren. Geef niet op en je zal zien dat het effect heeft. Stel hem op zijn gemak... Probeer om de halsriem al te bevestigen zodat je de ezel kan vasthouden als hij terug dreigt weg te lopen. Meteen zal de ezel minder weerstand bieden en kan je rustig verder de neusriem bevestigen.
KOPPIGE EZEL
Wellicht de meest gekende eigenschap van de ezel. Iedereen die werkt met ezels zal het wel eens meegemaakt hebben; onze beste vriend ezel weigert om nog maar één stap vooruit te zetten. Of...die trailer in; vergeet het maar! Een brugje over? Liever niet... Toch moeten we dat koppig zijn relativeren. Ezels hebben altijd wel een reden om koppig te zijn. Ze vinden iets eng, onbetrouwbaar of gevaarlijk... Met hun koppigheid beschermen ze voor een stuk zichzelf. Dan is het aan ons om de ezel op zijn gemak te stellen.
Uit ervaring weet ik dat dit niet simpel is maar hier speelt geduld en wederzijds vertrouwen een grote rol. Met geweld lossen we niets op. Een beetje hooi of een handjevol lekkers kan soms wonderen doen. Zo kregen we enkele jaren geleden Jerommeke letterlijk en figuurlijk over de brug. Hoe eng hij het ook vond, aan een emmertje met wat korrels kon hij niet weerstaan! We hebben een paar dagen geduld moeten hebben maar nu stapt hij altijd probleemloos over de brug. Lukt het niet met voedsel dan is duwen beter dan trekken. Belonen van zodra de ezel een voet verplaatst.
Een nieuwe brug over de vijver was volgens ezeltje Greetje een brug te ver. Hier leerde ze plankje voor plankje, voetje voor voetje overstappen. Twee jaar keerde ze telkens weer achterwaarts terug. Maar we werden beloond voor ons geduld. Hier merkten we dat ze schrik had van het water. Toch overwon ze haar angst en op een mooie zomerdag stapte ze heel voorzichtig over de brug.
EZEL WIL NIET MEER VOORUIT...
Je ezel wil niet meer vooruit? Duwen, trekken, roepen... het haalt niets uit! Rustig blijven, wat geduld en het komt zeker goed. Hieronder tonen we hoe het kan opgelost worden.
TRAUMA'S : een ezel stoot zich geen tweemaal aan dezelfde steen!
Bepaalde omstandigheden of gebeurtenissen kunnen bij ezels trauma's veroorzaken. Het zijn nu eenmaal gevoelige, maar vooral slimme dieren, die na een minder leuke ervaring zich anders gaan gedragen. Een uitschuiver op een glad oppervlak, een pijnlijke behandeling van de dierenarts, een luide knal, een minder vriendelijke hond, een ongekend voorwerp... Meer is er niet nodig om je ezel de schrik van zijn leven te bezorgen! Over het gladde oppervlak zal hij niet meer stappen, de dierenarts wordt niet zijn beste vriend... De ene ezel is al gevoeliger dan de andere. Daarom is het belangrijk dat elke eigenaar zijn ezel kent en weet hoe hij in bepaalde situaties reageert. Trauma's kunnen levenslang invloed hebben op het gedrag van ezels. Ook daar kan aan gewerkt worden maar het vraagt geduld en begrip. Beschouw een getraumatiseerde ezel niet als een stoute ezel! Zoals hierboven al vermeld beschermt hij alleen maar zichzelf tegen onaangename ervaringen.
Let wel: hier gaat het enkel over het gedrag van de ezel in bepaalde situaties. Niet te verwarren met symptomen die kunnen wijzen op problemen met zijn gezondheid. In dit geval nooit aarzelen om een dierenarts te raadplegen!
VOORBEELD VAN TRAUMA
Dit is Greetje, een ezeltje dat op een natte herfstdag uitgleed op deze brug. Het lukte haar om overeind te blijven, maar ze was zo geschrokken dat ze voortaan weigerde om over de brug te stappen. We probeerden het met worteltjes, takjes, appeltjes.... zonder resultaat. Wel gingen we regelmatig met haar voor het brugje staan. Haar ezelvriendje Jerommeke, huppelde er zonder problemen over, Greetje bleef stokstijf staan. We werden er een beetje moedeloos van maar bleven proberen. Zes maanden later werd ons geduld beloond. Het ezeltje stapte op een mooie lentedag in het gezelschap van haar ezelvriendje Jerommeke over het brugje! Ze kreeg de tijd en de ruimte om haar schrik te overwinnen. Een mooi voorbeeld van hoe je in deze situatie moet handelen. Laat de ezel zelf uitmaken wanneer het veilig is. Forceer niets, het komt na een bepaalde tijd zeker goed!
Alleen als de brug nat is weigert Greetje erover te stappen. En gelijk heeft ze, een ezel stoot zicht nooit tweemaal aan dezelfde steen!
PROBLEMEN BIJ DE HOEFVERZORGING
Vanaf de geboorte is het nodig om het veulen te leren zijn voeten optillen en verzorgen. Als dit niet gebeurt kunnen er later problemen ontstaan tijdens het verzorgen en bekappen van de hoeven. Ezels die uitslaan met de hoeven van zodra men de hoeven en benen aanraakt vormen een gevaar voor de verzorger. Heb je een ezel die protesteert bij elke vorm van hoefverzorging? Probeer op regelmatige tijdstippen de hoeven en de benen te strelen. Maak hem gewoon aan die zachte handelingen. Bouw ze op door voorzichtig de hoeven op te tillen. Probeer bij het minste verzet de voet vast te houden zodat de ezel voelt dat tegenstribbelen geen zin heeft. Laat hem kennis maken met de hoevekrabber. Bij goed gedrag belonen we de ezel! Wees vooral (weeral) geduldig zodat hij de tijd krijgt om aan de handelingen gewoon te raken. Kies voor een hoefsmid die gewoon is van ezeltjes te bekappen. De bedoeling is dat ook hij zachtaardig met het dier omgaat. Elke vorm van bruut geweld zal het probleem alleen maar groter maken! Loop nooit achter een ezel als hij onbetrouwbaar is! Ook een braaf exemplaar kan wel eens schrikken en uitslaan met zijn hoeven! Een gewaarschuwd mens is er twee waard... Tip: communiceer met je ezel wanneer je hem langs achteren wil benaderen. Zo zal hij zich meer op zijn gemak voelen en minder vlug schrikken. Ezels houden niet van gejaagdheid, probeer om ze altijd rustig te benaderen!
HET LUKT NIET OM DE HOEVEN VAN MIJN EZEL OP EEN RUSTIGE MANIER TE BEKAPPEN
Door omstandigheden lukt het bij bepaalde ezels niet om de hoeven op een veilige manier te bekappen. Een trauma (vroeger verwaarloosde, pijnlijke hoeven) of een lichamelijk letsel (gewrichten, artrose) kan hiervan de oorzaak zijn. Neem contact op met de dierenarts en bespreek het probleem. Door een lichte verdoving (roesje) zal de behandeling rustiger en vooral veiliger verlopen. Verwaarloos de hoefverzorging niet, voor de ezel is en blijft het noodzakelijk!
Til voorzichtig de hoef op. Laat hem eventjes rusten op je hand. Probeer om de hoef zo laag mogelijk te houden zodat de ezel in een comfortabele positie kan blijven staan.
PROBLEMEN BIJ HET VOEDEREN
Als het om eten gaat kunnen ezels dominant uit de hoek komen. Zo gebeurt het dat er onderling geduwd en gestampt wordt tijdens het voederen. Als verzorger niet altijd makkelijk om de klus veilig en wel tot een goed einde te brengen. Toch is het een kwestie van de rangorde tussen de ezels te respecteren en een vaste gewoonte tijdens dit ritueel te creëren. Zorg ervoor dat elke ezel op een vaste plek zijn eigen voederbakje heeft. Ezels zijn gewoontedieren en passen zich snel aan zolang er geen bruuske veranderingen gebeuren. De leider zal zijn positie verdedigen, hij krijgt als eerste het voer. Hou er altijd rekening mee dat je veilig de stal of de voederplaats kan verlaten. Dit kan je regelen bij het plaatsen van de voederbakken. Na een tijdje zullen de ezels hun vaste plekje innemen en zal het tumult rond het bemachtigen van eten verdwijnen.
VERNIELINGEN
Iedereen die ezels houdt krijgt er wel eens mee te maken... Ezels hebben de slechte gewoonte om in hun omgeving dingen kapot te maken. Ze zijn vooral nieuwsgierig, willen van alles proeven. Afsluitingen, staldeuren, bomen... worden vakkundig gesloopt. Meestal gebeurt dit uit verveling. Heb je voorwerpen in je zakken dan weten ze die zeker te bemachtigen. Een pienter ezeltje slaagde er tijdens een onoplettendheid in om een fototoestel uit mijn broekzak te vissen! Voor dit probleem bestaat er maar één oplossing: zorg ervoor dat ezels nergens kunnen aan prutsen! Bescherm dingen waar ze kunnen aan bijten en denk vooral niet dat het bij jou niet zal gebeuren. Onderschat nooit een ezel!
PUTTEN MAKEN
De ezelbaasjes vinden het niet leuk. Toch is dit een natuurlijk gedrag. Ezels maken graag putten op plaatsen waar er gerust wordt. Dit gebeurt meestal nadat ze voldaan zijn en hun spijsverteringsstelsel volop werkt. Dan staan ze met de voorbenen in de put zodat hun lichaam wat schuin naar voren gebogen staat. Hier in de ezelstal aan beide zijden hebben de ezeltjes hun put. Al dikwijls toe gedaan maar we hebben het na herhaalde mislukte pogingen opgegeven. Tot ze op een avond stonden te soezen in die houding en ik de link legde. We kunnen er niet onderuit: putten zullen er altijd zijn!
Wat kunnen we doen om de verveling tegen te gaan?
Vooral tijdens de wintermaanden gaan de ezels zich vervelen. Om de tijd te doden knabbelen ze op alles wat in hun omgeving staat. Geef hen als afleiding regelmatig wat wilgentakken. Voor de ezel is dit een echte lekkernij en bovendien gezond. Ezels zijn gek op boomschors. Heel zorgvuldig gaan ze takje per takje afknagen. Uren kunnen ze hiermee bezig zijn... Opgelet; sommige bomen of struiken kunnen giftig zijn voor ezels. Informeer je altijd vooraleer je een andere soort takken geeft. Ook hier geldt weer de regel: voeder alles met mate, overdaad schaadt!
Speeltjes: ezels kunnen zich kostelijk amuseren met oude laarzen, autobanden, flostouwen (verkrijgbaar in de handel als hondenspeelgoed) en oude halstertouwen met een paar knopen erin. Zorg ervoor dat de voorwerpen geen kwetsuren kunnen veroorzaken. Aandacht: probeer iedere dag wat tijd te maken voor je ezel. Ezels zijn werkers, leergierig en intelligent! Je kan ze leuke oefeningen aanleren zoals apporteren. Het vraagt als eigenaar een kleine inspanning maar de ezels vinden het geweldig!
VUURWERK
Ieder zijn plezier maar vuurwerk is niet alleen voor ezels maar ook voor alle dieren een ware nachtmerrie. Alhoewel in veel steden en gemeenten een algemeen verbod van kracht is, wordt er vooral tijdens de overgang van oud naar nieuw nogal wat afgeschoten! Het meest logische is om je ezel een veilige plek in de stal te geven. Beschikt hij over een inloopstal die niet kan afgesloten worden, laat hem dan zelf zijn plekje kiezen. Ezels zoeken namelijk altijd de plek waar ze zich in moeilijke omstandigheden het veiligst voelen. Ga tijdens het vuurwerk je ezel niet bemoederen of troosten. Hiermee wordt zijn angst alleen maar groter! Neem achteraf een kijkje of alles in orde is. Zorg er vooral voor dat jouw ezel niet kan uitbreken! Controleer vooraf of de stal en de omgeving voldoende afgesloten is. Laat ons hopen dat iedereen op een dag zal inzien hoe zinloos vuurwerk is! Onze natuur is er niet gelukkig mee. Het geld dat er aan besteed wordt, kan voor nuttiger doelen gebruikt worden...
Belonen
"Loon naar werken" het bekende spreekwoord in de mensenwereld, maar zeker ook van toepassing in de dierenwereld! De kunst bestaat erin om dieren te laten voelen wanneer ze het goed doen. Via de beloning communiceren we met hen... Een voedselbeloning slaat geen enkel dier af, tenzij hij geleerd heeft om niets te aanvaarden. Maar een beloning kan ook een knuffel zijn en met onze stem kunnen we ze de hemel in prijzen... Maakt niets uit, als de boodschap maar overkomt! Ezels zijn werkers. Ze halen alles uit de kast om beloond te worden. Nooit vergeten: goed gedrag wordt beloond, slecht gedrag negeren we! Greetje en Jerommeke zijn zeer actieve ezeltjes. Dat komt omdat ze altijd beloond worden voor hun prestatie. Veel wortelschijfjes, maar nog meer knuffels zorgen ervoor dat ze positief ingesteld zijn! Zo hebben ook wij mensen, altijd dat ene nodig om positief door het leven te kunnen gaan...
