Verzorging
Ezels hebben de reputatie niet veeleisend te zijn wat verzorging betreft. Hierdoor worden ze nogal dikwijls aan hun lot overgelaten. Een ezel heeft meer nodig dan eten en drinken. Zo staan een regelmatige verzorging van de hoeven en een onderhoud van de ezelvacht bovenaan het takenlijstje van de ezelhouder. Doorheen elk seizoen heeft de ezel nood aan een aangepaste, degelijke lichaamsverzorging.
Hoefverzorging
Meermaals per week worden de hoeven van de ezeltjes uitgekrabd. Hierbij worden vuil en eventueel steentjes met een hoevekrabber verwijderd. Deze hoefverzorging is een kleine moeite waardoor de ezels van grote hoefproblemen bespaard blijven. Om de acht tot tien weken worden de hoeven bekapt door een hoefsmid die gewoon is van ezels te bekappen. Niet elke ezel heeft het geluk gezonde hoeven te hebben. Een regelmatig bezoek van de hoefsmid kan in dit geval veel problemen voorkomen.
DE HOEFSMID
Een onmisbaar iemand in het leven van de ezel is de hoefsmid. Meermaals per jaar komt hij de hoeven bekappen en bijwerken. Naast een goede vakkennis verwachten we dat deze persoon perfect kan omgaan met ezels. Kies voor een hoefsmid die rustig is en met veel geduld zijn job doet. Het zal zijn werk alleen maar vergemakkelijken. Ruwe handelingen mogen niet getolereerd worden! Op de foto kan men zien hoe groot het vertrouwen van het ezeltje is bij een eerste bezoek van de hoefsmid. Het gaat hier om een zeer rustige persoon die weet hoe hij met ezels moet omgaan. Vol vertrouwen komt de ezel hem begroeten en besnuffelen. Veel beter dan een opgejaagde ezel die gaat lopen van zodra de hoefsmid in zicht komt! Ezelhoeven zijn verschillend van paardenhoeven, ze worden dan ook op een andere manier bekapt. Ga voor een hoefsmid die ervaring heeft in het bekappen van ezeltjes. Amateurs zonder kennis van zaken kunnen door prutswerk onherstelbare schade aanrichten. Toon interesse in de hoefverzorging van je ezel, de hoefsmid zal je graag uitleg geven. Volg zijn raad bij problemen: een goede hoefsmid ontdekt soms vlugger een hoefprobleem dan een dierenarts.
STUKJES HOORNWAND VAN DE EZELHOEF
Net als onze nagels blijf de hoornwand van de hoef groeien. Op een harde ondergrond slijt deze regelmatig af. Maar in onze streken waar ezels meestal in een weiland staan gebeurt dat niet en blijft de hoornwand doorgroeien. Hierdoor verandert de stand van de voet. Dit is de aanleiding voor ernstige, onherstelbare schade aan het been van de ezel. Daarom is het nodig dat de hoefsmid de hoeven komt bekappen en bijwerken. Op deze foto de stukjes hoornwand die door de hoefsmid verwijderd werden. Ook de zool van de hoef wordt nagekeken en bijgewerkt. Ondanks het werk van de hoefsmid is het de taak van de eigenaar om regelmatig de hoeven uit te krabben.
VERWAARLOOSDE HOEVEN
Stomverbaasd hoorde ik een eigenaar beweren dat in de winter ezelhoeven niet groeien! Zijn ezels werden enkel in de zomer bekapt!!! Een leugentje om bestwil, alleen waren de ezels weer eens het slachtoffer van deze onwaarheid! Hieronder enkele foto's van onverzorgde, verwaarloosde ezelhoeven die getuigen van een jarenlange verwaarlozing. Hier spreken we van ernstige dierenverwaarlozing waarvoor de eigenaar beboet kan worden.
HOEFZWEER
Is je ezel van de ene dag op de andere kreupel dan is de oorzaak wellicht een hoefzweer. Onder hoefzweer verstaan we een bacteriële ontsteking in de hoef. Omdat die ontsteking zich in de diepte van de hoef bevindt en geen uitweg vindt in die harde, gesloten structuur stijgt de druk en wordt dit voor de ezel erg pijnlijk. Je zal merken dat de ezel op drie benen loopt om de pijnlijke hoef niet te belasten. De oorzaak van een hoefzweer moeten we zoeken in de onmiddellijke omgeving van de ezel: drassige weiden, onregelmatig of slecht bekappen van de hoeven of een slechte hygiëne van de stal en omgeving. Een scherp voorwerp kan zorgen voor een kwetsuur in de hoef die terug dicht groeit maar waar de bacteriën al aanwezig zijn en zo een ontsteking veroorzaken.
HOEFZWEER BEHANDELING
De dierenarts zal de hoefzweer lokaliseren en indien mogelijk openmaken om het pus te verwijderen. Vanaf dit moment wordt de druk minder en is het voor de ezel minder pijnlijk. Als alles goed gereinigd en ontsmet is, wordt de hoef ingepakt om te voorkomen dat er vuil in de opening komt. Zit het abces diep in de hoef of in de kroonrand, dan is het nodig om de hoef te weken zodat de structuur zacht wordt en de hoefzweer toch kan uitbreken. Hiervoor is dan wat geduld nodig, ondertussen krijgt de ezel pijnstilling en andere, nodige medicatie. Raadpleeg bij de eerste verschijnselen van kreupelheid altijd een dierenarts! Hoe sneller er ingegrepen wordt, hoe minder pijnlijk voor de ezel.
HOEFBEVANGENHEID
Is een ontsteking van de hoeflederhuid veroorzaakt door giftige stoffen in het bloed. Meestal komt het voor aan de voorhoeven en is enorm pijnlijk. Het kan plotseling optreden maar kan zich ook langzaam ontwikkelen. Deze aandoening kan chronisch worden als het niet behandeld wordt. Haal er daarom ook bij een twijfelgeval onmiddellijk de dierenarts bij. Deze zal ontstekingsremmers en pijnstillers toedienen. Grijpt de dierenarts niet in, dan kan het hoefbeen kantelen en zal de ezel kreupel worden. Laat de ezel op een zachte bodem stappen en koel de hoeven af met water. In samenspraak met de dierenarts zal de hoefsmid de hoeven bekappen zodat de druk verminderd wordt. Bij erge gevallen kan aan de hand van röntgenfoto's de stand van het hoefbeen gecontroleerd worden. Een aangepaste voeding is noodzakelijk en de weidegang verboden. Honger de ezel niet uit want dat kan zorgen voor nog meer gezondheidsproblemen.
HOEFBEVANGENHEID: SYMPTONEN
In de beginfase gaat de ezel stijf en gevoelig lopen. In rust buigt hij constant de voorbenen en staat op de tenen om de hoeven te ontlasten. In een latere fase plaatst hij de voorbenen naar voren en de achterbenen onder zijn lichaam. De hoeven voelen warm aan en in de hoef voelt men duidelijk de hartslag. Het dier heeft koorts, is lusteloos en gaat abnormaal veel liggen. Soms kan de diagnose van deze aandoening in de beginfase moeilijk te bepalen zijn. Van zodra de ezel niet soepel stapt kan er al sprake zijn van hoefbevangenheid. Gespecialiseerde dierenartsen zullen dan ook heel alert reageren en met de behandeling starten. Het kan weken duren vooraleer er sprake kan zijn van genezing. Ondertussen is het best wel heftig voor de ezel en het baasje. Deze aandoening is duidelijk niet te onderschatten!
HOEFBEVANGENHEID: OORZAKEN
Overmatige voeding, teveel aan suikers (wortelen, appelen) en jong, eiwitrijk gras. In het voorjaar is het dus extra opletten! Laat de ezel maar een korte tijd op de weide. Hooi van de eerste snede kan eveneens veel suikers bevatten. Bij gras zitten de meeste voedingsstoffen onderaan. Teveel grazen op een kort gezette weide kan dus gevaarlijk zijn! Vergiftiging, bepaalde medicijnen, infecties, stress en overbelasting kunnen ook tot de oorzaken behoren. Staat jouw ezel ergens op een plekje waar wandelaars of fietsers langskomen? Hou er dan zeker rekening mee dat zowel brood, wortelen en appelen dagelijks op het menu van de ezel zal staan. Mensen hebben de slechte gewoonte om dieren te voederen terwijl dit meestal de oorzaak is van veel problemen. Met goede bedoelingen maar het schaadt de gezondheid van alle weidedieren!
Vachtverzorging
Om hen te beschermen tegen de kou hebben de ezeltjes tijdens de winter een dikke, wollige vacht. In de maanden mei, juni beginnen ze langzaam hun winterharen te verliezen. We gaan onze ezel dan vaker zien rollen. Een stofbad is immers hun manier om de vacht te verzorgen. Om de natuur een handje te helpen laten we ze dagelijks genieten van een flinke borstelbeurt. Borstelen schept een goede band tussen mens en ezel. Het biedt ons ook de mogelijkheid om eventuele verwondingen of parasieten te ontdekken. Tijdens de zomermaanden en in de winter is borstelen eigenlijk overbodig. Maar ook dan worden de ezeltjes graag met de borstel verwend.. Vachtproblemen kunnen van binnenuit veroorzaakt worden. Een aangepaste, gezonde voeding zorgt ervoor dat uw ezel goed in zijn vel zit!
EZEL WASSEN
Alhoewel een ezel niet graag nat wordt is het aan te raden om hem voor de winter te verwennen met een wasbeurt. Tijdens de hete zomermaanden zorgt het voor verkoeling. In de winter doe je het beter niet, tenzij op medisch advies. Gebruik altijd een shampoo geschikt voor paarden of een milde baby shampoo. Zorg dat alle zeepresten voldoende verwijderd zijn na het afspoelen. Een tuinslang met zachte straal zal de ezel meer waarderen dan een harde straal. Zorg na het wassen dat je ezel hem niet in het zand of slijk kan rollen. Het best zet je hem op de weide waar hij heel snel zal drogen. Een eerste wasbeurt zal misschien wat strubbelingen veroorzaken maar eens je ezel het gewoon is, zal een wasbeurt probleemloos verlopen!
DE POETSKOFFER
Heel handig om al je spullen in op te bergen en meteen alles binnen handbereik te hebben tijdens het verzorgen van je ezel. Door de koffer goed af te sluiten wordt de inhoud beschermd tegen nieuwsgierige ezels. Neem de gewoonte om altijd de koffer mee te nemen voor de verzorging van de vacht en de hoeven. Zo wordt het voor de ezel een vertrouwd object: poetsbox = verzorging! Berg er ook wat snoepjes in op. De koffer wordt hierdoor alleen maar interessanter! Wat voor sommige ezeltjes en baasjes een ietwat moeilijk moment is, kan na een tijdje, dankzij de poetskoffer, alleen maar aangenamer worden. En de snoepjes... die dienen om goed gedrag te belonen!!
Parasieten
UITWENDIGE PARASIETEN
Heeft uw ezel last van jeuk (gaat zich constant schuren) en kale plekken? Dan wordt hij wellicht geplaagd door vlooien of mijten. In dit geval is het belangrijk om snel met een behandeling te starten. Raadpleeg de dierenarts om zeker te zijn om welke parasieten het gaat. Soms wordt dit microscopisch bevestigd. Meestal wordt na de diagnose de ezel gewassen met een product om de parasieten te bestrijden. Mijten zijn dol op suikers! Heeft de ezel door een verkeerde voeding teveel suiker in zijn bloed loopt hij een hoger risico op besmetting. Door de zachte winters zijn ook vlooien en luizen alsmaar talrijker op zoek naar een gastheer. Over het algemeen hebben ezels weinig last van huidparasieten. Bij verzwakte ezels is de kans groter om ermee besmet te raken. Raadpleeg bij elke behandeling steeds de bijsluiter van het bestrijdingsmiddel!
BEHANDELING TEGEN UITWENDIGE PARASIETEN
Heel vaak lees ik dat mensen proberen de kale plekken te verzorgen met allerlei producten. Uiercreme, vaseline, allerlei ontsmettingsmiddelen niet voor dierlijk gebruik geschikt, zijn de meest voorkomende. Jammer genoeg wordt het probleem hiermee niet opgelost. Wanneer de dierenarts vastgesteld heeft om welke parasieten het gaat zal hij het juiste product bezorgen. Meestal moet dit vermengd worden met water om zo de ezel met de spons te wassen. Uit ervaring weten we dat luizen en mijten zeer hardnekkig kunnen zijn. Hoe vroeger de behandeling wordt gestart, hoe beter! Op de foto wordt het ezeltje voor de tweede keer behandeld. Alle haartjes zijn hier al terug gegroeid maar een tweede behandeling was nog noodzakelijk. Het resultaat was verbluffend!
WONDVERZORGING
Door het schuren kunnen wondjes ontstaan. In dit geval dienen ze ontsmet te worden. Gebruik hiervoor een ontsmettingsmiddel voor dierlijk gebruik. De bedoeling is dat de verwondingen droog blijven en niet veretteren. Een eerste hulpmiddel is Isobetadine, een product dat te vinden is in elke huisapotheek. Honingzalf is ook een degelijk middel om open wondjes te verzorgen. Bij raadpleging van de dierenarts zal er wellicht één of andere spray gebruikt worden. Vooral in de zomer is de zilverspray noodzakelijk om de vliegen van de verwondingen weg te houden! Ezels houden niet van spuitbussen die lawaai maken, hou hier rekening mee tijdens het gebruik ervan.
VERWAARLOOSDE VACHT
Jammer genoeg zijn er nog ezeltjes die niet kunnen genieten van een goede vachtverzorging.. Wanneer ze constant in hun eigen mest, slijk en een niet onderhouden verblijf staan gaat hun vacht hieronder lijden. Zo wordt de ezel geplaagd door parasieten en moeilijk te genezen huidziekten.
Op deze foto's zien we heel duidelijk het verschil tussen een verwaarloosde en gezonde vacht. Hier gaat het om hetzelfde ezeltje maar met enkele maanden verschil!
Foto 1 = voor Foto 2 = na
INWENDIGE PARASIETEN-WORMEN
Hoe wordt een ezel besmet met wormen? De wormenlarven komen tijdens het grazen binnen in het lichaam. Daar ontwikkelen ze zich tot wormen die dan op hun beurt weer eitjes leggen. Deze eitjes verlaten het lichaam met de mest en komen zo weer op het weiland terecht waar ze weer een gevaar vormen voor een volgende besmetting.
Verschijnselen zoals vermageren maar wel een dikke buik behouden, slomer worden en doffe vacht kunnen een teken zijn van een wormbesmetting. Raadpleeg in dit geval de dierenarts die een wormbestrijdingsmiddel zal aanbevelen. Ook de tijdstippen van het ontwormen zijn belangrijk! Heel belangrijk is om regelmatig de mest te verwijderen en met regelmaat de ezels op een andere weide te laten grazen. Ontwormen gebeurt meestal met een pasta die in de mond van de ezel wordt gebracht met een spuit waarop de juiste dosering wordt aangegeven. Steek de spuit opzij, achter de onderste tanden van de ezel. Zo wordt het product meteen ingeslikt en is er geen verkwisting.
MESTONDERZOEK
Omdat parasieten ook resistent kunnen worden tegen de bestrijdingsmiddelen is het interessant om eerst een mestonderzoek te doen vooraleer men ze gebruikt. Indien het onderzoek negatief is, is ontwormen overbodig. Bezorg een beetje mest (zorg dat je weet welke ezel het geproduceerd heeft) aan je dierenarts die het zal laten onderzoeken.
Tandverzorging
Net zoals de hoeven blijven ook de tanden van de ezel groeien. Gelukkig slijten de kiezen door het kauwen af. Toch kan het gebeuren dat sommige kiezen niet recht afslijten. Zo ontstaan er aan de buitenkant scherpe randen en haken die schade in de mond kunnen veroorzaken. Begint de ezel moeilijk te eten of maalt hij voortdurend zijn voedsel in de mond, dan is de controle door een paardentandarts of dierenarts aan te raden. Met de nodige deskundigheid worden, indien nodig, de haken en lange tanden afgevijld. Rotte tanden zijn dikwijls de bron van veel miserie. Daarom worden ze best zo snel mogelijk getrokken. Tijdens de gebitsverzorging wordt een hulpmiddel gebruikt dat in de mond van de ezel bevestigd wordt. Veel last heeft hij er niet van, maar soms wordt de ezel heel licht verdoofd om het werk goed te laten verlopen.
Insecten
Tijdens de zomermaanden worden ezels net zoals alle weidedieren, geplaagd door vliegende insecten. Van nature uit hebben ze afweermiddelen om het vliegenvolkje te bestrijden. Zo zien we ze fel tekeer gaan met hun staart en een onderhuidse spier zorgt voor een trillende beweging van de huid. Ezels die door vliegen lastig gevallen worden gaan ook meer stampen of bijten om ze te verjagen. Toch blijven vliegen en dazen een kwelling voor de ezel. Hun oogvocht bevat eiwitten, een lekkernij voor vliegen. Hierdoor ontstaan vaak ontstekingen die ervoor zorgen dat er meer oogvocht geproduceerd wordt en nog meer vliegen aantrekt. Ook de benen van de ezel zijn een favoriete plaats waar vliegen bloedende wondjes kunnen veroorzaken.
Wat kunnen we eraan doen?
- Algemene hygiëne is zeer belangrijk: ruim regelmatig de mest op zowel in de weide als in de stal. Geef de mesthoop een plaats zover mogelijk van de stal.
- Gebruik een vliegenmasker of sliertjes om de ogen te beschermen (verkrijgbaar in de speciaalzaken) Zorg ervoor dat de ezel zich hiermee niet kan verwonden of kan haperen aan obstakels. Reinig regelmatig de ogen.
- Met een vliegendeken beschermen we het lichaam van de ezel (verkrijgbaar in de speciaalzaken)
- Vliegen leggen hun eitjes in de wondjes, meteen ontsmetten is de boodschap! Hiervoor zijn er speciale, beschermende spray's die te verkrijgen zijn bij de dierenarts.
- Gebruik een insecticide maar wees zuinig in het gebruik ervan. Teveel zorgt voor resistentie, binnen de kortste tijd worden insecten er ongevoelig voor. Deze producten zijn nogal duur in aankoop maar ook het meest efficiënt. Gebruik een spuitbus die geen lawaai maakt, veel ezels zijn bang van spuitbussen. Controleer of je ezel niet allergisch is voor het product door het eerst te testen op een klein stukje van het lichaam.
- Ook alternatieve middelen kunnen helpen! Door knoflookpoeder (verkrijgbaar in de speciaalzaken) in het voeder te mengen wordt het bloed van de ezel absoluut niet meer lekker voor de vliegen. Begin eraan voor de zomermaanden zodat de smaak van het poeder volledig in de bloedbaan is opgenomen. Met mate toedienen is ook hier de boodschap: overmatig gebruik kan leiden tot bloedarmoede.
Medische zorgen
DIERENARTS
Ezels hebben een zeer hoge pijngrens. Zijn er symptomen van ziekte, kwetsuren of verzwakking, dan kampt de ezel wellicht al een tijdje met een gezondheidsprobleem. Eigenaars die dagelijks de verzorging van hun dier ter harte nemen zullen al vlug problemen vaststellen. Ezels die futloos zijn, hoesten, weinig of geen eetlust hebben, manken of veel gaan liggen moeten gecontroleerd worden door een dierenarts. Laat de problemen niet aanslepen met het idee dat het wellicht over gaat! Hoe sterk en moedig ezels ook zijn, kleine kwaaltjes kunnen uitgroeien tot chronische aandoeningen die nog moeilijk te genezen zijn. De tussenkomst van een dierenarts zorgt ervoor dat er een diagnose gesteld kan worden en de ezel de nodige medische zorgen krijgt.
TEMPERATUUR METEN
Ezels hebben dezelfde temperatuur als wij mensen. Vanaf 38°C spreekt men van lichte koorts. Vanaf 38,5°C is het echt wel koorts. Bij de ezel wordt de temperatuur anaal gemeten met een gewone thermometer.
TOEDIENEN VAN MEDICIJNEN
-
Meestal zal de dierenarts, indien nodig, de eerste medicatie toedienen. Dit gebeurt vaak door een intraveneuze (in een ader) injectie. Alhoewel de ezel daar weinig van voelt zal hij dit zeker niet leuk vinden! De kunst bestaat erin om het dier gerust te stellen door hem te belonen als hij zich goed gedraagt. Een wortelschijfje kan wonderen doen! Na deze behandeling zal enige nazorg noodzakelijk zijn. Toedienen van medicijnen aan ezels is niet evident! De geur ervan is al genoeg om het op een lopen te zetten, om nog te zwijgen van de smaak... Toch zijn er bepaalde hulpmiddeltjes waar ezels niet kunnen aan weerstaan:
-
Meng medicijnen in poedervorm of pasta met appelmoes. Leg het mengsel op een droog stukje brood en geef het aan de ezel. Hij zal het met veel smaak verorberen!
- Poeder die in het voeder moet gemengd worden maak je eerst een beetje vochtig zodat het niet kan weggeblazen worden.
- Bij medicijnen die in de mond toegediend moeten worden (tubes) bestaat de kunst erin om deze opzij in de mond, achter de tanden in te brengen. Dit voorkomt dat de ezel op de tube en in je vingers gaat bijten! Geef hem nadien een snoepje zodat de volledige dosis hiermee ingeslikt wordt. Let op: zorg dat de tube nooit kan ingeslikt worden!!
- Hou je altijd aan de voorgeschreven dosis.
JAARLIJKSE INENTING
Het is aan te raden om je ezel jaarlijks te laten inenten tegen influenza, een ziekte die veroorzaakt wordt door een griepvirus. Bij een ezel die besmet is raken de voorste luchtwegen ontstoken. De symptomen zijn koorts en verminderde eetlust. Influenza kan bij veulens, oude en verzwakte ezels dodelijk zijn. Het is bovendien zeer besmettelijk! Samen met deze enting krijgt de ezel ook een inenting tegen tetanus, een ziekte die bij het kleinste wondje kan zorgen voor een dodelijke infectie. Bij een eerste inenting wordt de ezel drie maanden later nog eens ingeënt. Als dit niet gebeurt verliest het vaccin zijn werking! Over het nut van deze inentingen wordt er nogal vaak gediscussieerd. Veel ezels worden nooit ingeënt omdat de eigenaren het onbelangrijk vinden. Toch zijn de meeste dierenartsen voorstander van deze behandeling. Dan zijn er nog ezels die allergisch zijn aan bepaalde vaccins... Hou daarom na elke vaccinatie je ezel in de gaten, je weet maar nooit!